Krótka historia psychologii – Joanna Zaręba

Pomiędzy pochłanianymi na bieżąco powieściami warto zrobić sobie przerwę i sięgnąć po coś innego gatunkowo. Taka myśl mną kierowała, gdy wziąłem do ręki książkę Joanny Zaręby pt. „Krótka historia psychologii”. A że psychologia to dziedzina szalenie interesująca, to liczyłem na ciekawą lekturę. Sukces był niestety jedynie połowiczny.

O psychologii słów kilka

Joanna Zaręba to pisarka, o której niewiele informacji można znaleźć w sieci. Pewną ciekawość, ale i obawy obudziła we mnie informacja, że poza historią psychologii autorka ta napisała także powieść fantasy oraz książkę dla dzieci o mitologii greckiej. Ta rozbieżność gatunków mogła stanowić zarówno zaletę, jak i wadę, dlatego do „Krótkiej historii psychologii” podchodziłem z pewną dozą ostrożności. Zwłaszcza że pobieżne przejrzenie kilku stron ujawniło, że w pozycji tej nie ma żadnych przypisów. Ale ok, trudno.

„Krótka historia psychologii” to książka dość nierówna. Pierwsze rozdziały poświęcone starożytności czy średniowieczu są potraktowane nieco po macoszemu, być może wynika to z tego, że psychologia jako nauka wtedy jeszcze nie istniała, a zarysowywały się dopiero jej zaczątki. Ale przegląd nurtów filozoficznych tamtych czasów wraz z krótkim opisem momentami wzbudzał we mnie delikatne zażenowanie. Bo liczyłem na rzetelne podejście do tematu, a otrzymałem porównanie stoików do Rycerzy Jedi. Ok, taka forma przekazu.

Wiedza w pigułce. Chwilami gorzkiej

Na szczęście w kolejnych epokach historycznych wraz z postępem cywilizacyjnym następuje także wzrost samoświadomości i naukowcy coraz bardziej zagłębiają się w tajniki ludzkiej duszy i psychiki. Dzięki temu rozwój psychologii nabiera tempa, podobnie jak i sama książka J. Zaręby. Przełomem stają się nauki głoszone przez Zygmunta Freuda, którym autorka poświęciła wiele miejsca. Potem następują polemiki z twórcą psychoanalizy oraz gwałtowny rozwój psychologii jako nauki. Joanna Zaręba w ciekawy i przystępny sposób opisuje zagadnienia z zakresu behawioryzmu, gestalt oraz innych nurtów w psychoterapii. Wśród rodzajów psychoterapii zabrakło mi jednak chociaż napomknięcia o trzeciej szkole wiedeńskiej, czyli logoterapii w ujęcia Viktora Frankla. Zwłaszcza że po poświęceniu sporej ilości miejsca na pierwszą (freudowską) i drugą (adlerowską) szkołę wiedeńską, aż prosiło się o wspomnienie o logoterapii.

W ostatnich rozdziałach miałem wrażenie, że treść nieco odbiegła od tematu książki i za bardzo skupiła się na percepcji i zagadnieniach z zakresu neurobiologii, co trochę utrudniało lekturę i osłabiło moje zainteresowanie. Stąd także moje całościowe wrażenie, że „Krótka historia psychologii” to książka nierówna. Po mało interesującym początku następuje znacząca poprawa w kolejnych rozdziałach, by na końcu znów stracić na atrakcyjności. Nie do końca potrafiłem się także odnaleźć w charakterystycznym stylu, w jakim pisała autorka. Miał być on luźny i przystępny, ale momentami zmieniał się w ton, który określiłbym jako szkolny, gdy tłumaczy się jakieś zagadnienia nieszczególnie pojętnym uczniom. Dla wyjaśnienia choćby ten fragment: „Teoria Leibniza jest skomplikowana i trudna do wyjaśnienia. Na szczęście nie będziemy się w nią zagłębiać.” W dodatku J. Zaręba w wielu miejscach dodawała swoje odautorskie komentarze, które prawdopodobnie miały mieć wydźwięk humorystyczny, ale wywoływały we mnie raczej zdziwienie i zakłopotanie niż uśmiech.

Podsumowanie – czy to holik:

Przesuń w lewo, by sprawdzić 🙂

„Krótka historia psychologii” to książka, w której Joanna Zaręba podjęła się zadania opisania w przystępnej formie ewolucji psychologii na przestrzeni dziejów. Niestety jest to mocno nierówna pozycja. Początki dotyczące starożytności czy średniowiecza wypadają dość słabo, choć może to wynikać z tego, że psychologia wówczas dopiero raczkowała jako nauka. W następnych rozdziałach następuje znacząca poprawa i można zagłębić się w szereg rozważań dotyczących kolejnych etapów rozwoju psychologii. Niemniej trzeba przyzwyczaić się do specyficznego stylu, w jakim napisana jest ta książka. Ma ona bowiem charakter dość luźny, a autorka pozwala sobie na wtrącenia wielu komentarzy, czasem całkowicie zbędnych.

Podsumowując, „Krótka historia psychologii” jest pozycją, która może zachęcić osoby lekko zainteresowane tą tematyką, by sięgnąć po bardziej rozbudowane opracowania. Autorka przybliżyła większość znaczących nurtów psychologii i w wyczerpujący sposób przedstawiła te najbardziej przełomowe. Dlatego, jeśli ktoś szuka przystępnego zapisu rozwoju psychologii podanego w krótkiej i niewymagającej formie, to książka Joanny Zaręby powinna spełnić te oczekiwania.

Ocena czytoholika: 3 / 5

Za książkę dziękuję Wydawnictwu RM.